Зерттеудің мәні тау-кен жұмыстары кезінде шахталар мен шахталардың айналасында орныққан шаңмен қалай күресуге болатындығын түсіну болды? Өйткені, ұсақ шаң тозаңдар тек жұмысшылардың ғана емес, сонымен қатар іргелес елді мекендердің тұрғындарының да өкпесіне түседі. Зерттеу нысаны ретінде Ақмола облысындағы Степногор қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 17 км жерде орналасқан Ақсу алтын кеніші таңдалды. Негізгі гипотеза шахта мен елді мекендер арасындағы фитовегетативті кедергілер (қарапайым тілмен айтқанда, жасыл кеңістік) екі жолдың бірін қолдана алады:
1) жүйені/жел бағытын өзгерту үшін (шашырау) немесе 2
2) ластанған ауаны сүзу үшін (тұндыру).
Зерттеу нәтижелері жоғарыдағы болжамды растайды. Сонымен қатар, сарапшылар кенішті
көгалдандыруды жобалау кезінде аралас ағаш-бұталы жасыл аймақтарды құруға артықшылық беру керек деген нақты ұсыныстар береді. Негіз ретінде (кем дегенде 50%) терек (Populus) және қарағай (Ulmus) отырғызу ұсынылады, сонымен қатар күміс емен (Elaeagnus commutata) және шаған (Fraxinus) өздерін жақсы көрсетті. «Оқшауланған екпелердегі негізгі түрлердің ағаштары қатарынан 3 м қатармен 3 м сайын отырғызылады; туыс түрлердің ағаштары арасындағы қашықтық «2-2, 5 м; ірі бұталар бір-бірінен 1-1, 5 м қашықтықта отырғызылады; кішігірім - қатарлар арасындағы қашықтық 2 - 1,5 м. 0,5 м. ең ерте массивтер ішіндегі оқшауланған отырғызуда көшеттердің фронтальды жақындығына қосымша бұталар енгізілуі мүмкін », - делінген есеп бойынша.
Басқаша айтқанда, шахталар мен шахталардың айналасында ағаштар мен бұталар (фито тосқауыл) неғұрлым көп отырғызылса, жақын маңдағы елді мекендер тұрғындарының өкпесінде шаң аз болады, бұл өкпе ауруларының азаюына тікелей әсер етеді. Зерттеушілердің келесі қадамы тау- ен жұмыстарын жоспарлау кезінде ұсыныстар ретінде өндіруші кәсіпорындар үшін алынға нәтижелерді модельдеу және экстраполяциялау болады.
Зерттеу бойынша есеп орыс тілінде берілген, төмендегі сілтеме арқылы таба аласыз.
https://drive.google.com/drive/folders/1fg4IbDlkk0PenPREOo85MAyIz2o5rknM?usp=sharing