Жер сілкінісі – жер қыртысының немесе жер мантиясының жоғарғы бөлігіндегі кенеттен орын ауыстырулар мен жарылулардан туындайтын және серпімді тербеліс түрінде ұзақ қашықтыққа таралатын жер бетінің дүмпулері мен тербелісі. Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, жер сілкіністері экономикалық шығын бойынша бірінші орында, адам шығыны бойынша бірінші орындардың бірі болып табылады.
Жер сілкінісі кезінде сіз ғимаратта (үйде, мектепте, жұмыста) болған жағдайда, не істеу керек?
Өзіңізді дүрбелеңге түсірмеңіз және басқа адамдардың дүрбелеңін тоқтатыңыз.
Көшеде жер сілкінісінің алғашқы дүмпулері байқалса, не істеу керек?
Сізді құлап, басып қалуы мүмкін ғимараттар мен құрылыстардан, биік бағаналар мен қоршаулардан мүмкіндігінше тез арада алыстауыңыз керек. Сонымен қатар, қабырғалар мен төбелердің құлауы ғана емес, сонымен қатар ұшатын кірпіш, шыны, белгілер және т.б.
Адамдар көп жиналатын орындарда (базарда, стадионда, саябақта, скверде) жарақат алуы мүмкін құрылыстардан алшақ болу, дүрбелең тудырмай ашық далаға шығу ұсынылады.
Қатты жаншылған жағдайда, көпшіліктің қозғалысына қарсы қозғалмаңыз, киіміңізді бекітіңіз, бүгілген қолыңызды кеудеге көлденең басыңыз; кедергілерді алып тастаңыз. Құлаған жағдайда бір тізерлеп тұрып, серпілу керек.
Егер сіз кептеліп қалсаңыз не істеу керек?
Жер сілкінісінен кейін не істеу керек?
Жер сілкінісінен кейін:
Жер сілкінісі кезінде сіз ғимаратта (үйде, мектепте, жұмыста) болған жағдайда, не істеу керек?
- егер бірінші дүмпулер сізді бірінші қабатта жүрген кезде басталса, дереу көшеге жүгіріп шығуыңыз керек, сізде 15-20 секундтан артық уақыт жоқ;
- бірінші қабаттан жоғары тұрғанда, сіз негізгі қабырғалардан құралған бұрыштарды, ғимарат ішіндегі тар дәліздерді пайдалана аласыз немесе тірек бағаналарының жанында немесе есік ойықтарында есіктерді аша отырып тұруға болады;
- ұшатын сылақ, әйнек және т.б. сынықтардан зардап шекпеу үшін бетіңізді қолыңызбен жауып, үстелдің немесе кереуеттің астына тығыла аласыз;
- егер сіз бірінші қабаттан жоғары тұрсаңыз, ешбір жағдайда терезелерден немесе балкондардан секірмеңіз;
- ғимараттың құлау қаупі кезінде лифтті пайдалану мүмкін емес, жоғарғы қабаттардан баспалдақпен жүгіру;
- ғимараттың бұрыштық бөлмелерінде болу тиым салынады;
Өзіңізді дүрбелеңге түсірмеңіз және басқа адамдардың дүрбелеңін тоқтатыңыз.
Көшеде жер сілкінісінің алғашқы дүмпулері байқалса, не істеу керек?
Сізді құлап, басып қалуы мүмкін ғимараттар мен құрылыстардан, биік бағаналар мен қоршаулардан мүмкіндігінше тез арада алыстауыңыз керек. Сонымен қатар, қабырғалар мен төбелердің құлауы ғана емес, сонымен қатар ұшатын кірпіш, шыны, белгілер және т.б.
Адамдар көп жиналатын орындарда (базарда, стадионда, саябақта, скверде) жарақат алуы мүмкін құрылыстардан алшақ болу, дүрбелең тудырмай ашық далаға шығу ұсынылады.
Қатты жаншылған жағдайда, көпшіліктің қозғалысына қарсы қозғалмаңыз, киіміңізді бекітіңіз, бүгілген қолыңызды кеудеге көлденең басыңыз; кедергілерді алып тастаңыз. Құлаған жағдайда бір тізерлеп тұрып, серпілу керек.
Егер сіз кептеліп қалсаңыз не істеу керек?
- үрейленбеңіз;
- құтқару қызметінің әрекеттерін есте сақтау;
- кеңістікті анықтауға тырысыңыз;
- үйінділер арасында ұзақ уақыт қалсаңыз, жарылыс немесе газдың шығуы мүмкін болатын тұтануды болдырмау үшін от жақпаңыз, су табуға тырысыңыз;
- өзіңіз туралы сигналдар беріңіз (темірді темірмен қағу: батареяда, құбырларда және т.б.)
Жер сілкінісінен кейін не істеу керек?
Жер сілкінісінен кейін:
- жарақаттың жоқтығына көз жеткізіңіз, мүмкін болса, зардап шеккендерге көмек көрсетіңіз. Ауыр жарақат алғандарды орнынан қозғалтпаған дұрыс, егер оларға аса қауіп төнбесе (өрт, ғимараттың құлауы және т.б.);
- оңай шығарылатын (бөлшектелген) үйінділер астында қалған адамдарды босату. «Ұзақ қысылу синдромымен» зардап шеккендерге көмек көрсету кезінде ерекше сақ болу керек. Оларға қосымша медициналық және басқа да арнайы көмек қажет болса, оны күтіңіз;
- балалардың, науқастар мен қарттардың қауіпсіздігі мен жайлылығын қамтамасыз ету;
- сантехниканы, газды, электр қуатын тексеріңіз. Электр желісі мен сумен жабдықтау желілеріне зақым келсе, оларды өшіру керек. Егер газдың шығуы анықталса, онда барлық терезелер мен есіктерді ашыңыз, дереу үй-жайдан шығып, тиісті қызметтерге хабарлаңыз;
- өрт ошақтары болған жағдайда оларды сөндіру керек. Бұл сәтсіз болса, дереу өрт сөндіру бөліміне хабарласыңыз;
- баспалдақпен төмен түсіп, оның беріктігін тексеру керек;
- алғашқы 2-3 сағатта өте қажет болмаса ғимараттарға кіруге болмайды, анық зақымдалған ғимараттарға жақындауға және кіруге болмайды. Егер ғимаратқа кіру қажет болса, тез және мұқият әрекет етіңіз, өйткені нысандар тұрақсыз болуы мүмкін.