Өрт дегеніміз - бақылаусыз жану, материалдық залал келтіру, азаматтардың өмірі мен денсаулығына, қоғам мен мемлекеттің мүдделеріне зиян келтіру.
Барлық өрттердің шамамен 80%-ы адамның кінәсінен өртпен жұмыс істеу кезінде өрт қауіпсіздігі шараларын бұзу, сондай-ақ ақаулы құрал-жабдықтарды пайдалану нәтижесінде орын алады. Өрт найзағай кезінде найзағай соғуы нәтижесінде пайда болады.
Табиғи өрт – табиғи ортада өздігінен пайда болатын және таралатын бақыланбайтын жану процесі.
Табиғи өрттер орман және дала өрттері болып екіге бөлінеді.
Өртті сөндіру әдістері
Әлсіз және орташа көлемдегі өрттерді сөндірудің ең қарапайым және сонымен бірге жеткілікті тиімді әдісі - өрттің шетін сыпыру. Ол үшін ұзындығы 1-2 м бұтақтардың шоқтарын немесе негізінен жапырақты түрлердің кішкентай ағаштарын пайдаланыңыз. 3-5 адамнан тұратын топ 40-50 минутта ұзындығы 1000 метрге жететін өрттің шетін су шашу арқылы өшіре алады.
Өрттің ауытқуы қажетті нәтиже бермеген кезде, сіз оттың шетін борпылдақ топырақпен сөндіре аласыз. Ол үшін арнайы жабдықты қолданған дұрыс, бірақ кейде оны қолмен жасауға тура келеді. Жарты сағатта бір адам өрттің 20 метрдей жиегін өшіре алады.
Өрт одан әрі таралмауы үшін оның қозғалу жолында топырақ жолақтары мен кең арықтар орналастырылған. Жолақтарда өсімдіктер мен жануды қамтамасыз ететін кез келген басқа материалдар болмауы керек. Өрт мұндай жолаққа жеткенде, ол тоқтайды.
Өрт сөндіру үшін келе жатқан өрт кеңінен қолданылады, бұл кезде қозғалатын өрт білігіне қарай басқа қарсы оқпан пайда болады. Осы екі білік түйіскен кезде оттың тарайтын жері қалмайды. Қарсы оқпанды ұйымдастырған кезде желдің бағытын және өрттің таралу бағытын ескеру қажет.
Өрт анықталған кезде:
Өрт кезіндегі тәртіп ережелері:
Өрт кезіндегі жарақаттардың негізгі түрлері күйік және көмірқышқыл газымен улану болып табылады. Көмек көрсету кезінде, ең алдымен, зардап шеккендердің жанып жатқан киімдерін сөндіру, күйген бетке стерильді таңғыштарды қолдану қажет. Адамдар көміртегі тотығынан зардап шеккен болса, оларды қарқынды түтін аймақтарынан дереу алып тастаңыз және қажет болған жағдайда жасанды тыныс алдырыңыз.
Барлық өрттердің шамамен 80%-ы адамның кінәсінен өртпен жұмыс істеу кезінде өрт қауіпсіздігі шараларын бұзу, сондай-ақ ақаулы құрал-жабдықтарды пайдалану нәтижесінде орын алады. Өрт найзағай кезінде найзағай соғуы нәтижесінде пайда болады.
Табиғи өрт – табиғи ортада өздігінен пайда болатын және таралатын бақыланбайтын жану процесі.
Табиғи өрттер орман және дала өрттері болып екіге бөлінеді.
Өртті сөндіру әдістері
Әлсіз және орташа көлемдегі өрттерді сөндірудің ең қарапайым және сонымен бірге жеткілікті тиімді әдісі - өрттің шетін сыпыру. Ол үшін ұзындығы 1-2 м бұтақтардың шоқтарын немесе негізінен жапырақты түрлердің кішкентай ағаштарын пайдаланыңыз. 3-5 адамнан тұратын топ 40-50 минутта ұзындығы 1000 метрге жететін өрттің шетін су шашу арқылы өшіре алады.
Өрттің ауытқуы қажетті нәтиже бермеген кезде, сіз оттың шетін борпылдақ топырақпен сөндіре аласыз. Ол үшін арнайы жабдықты қолданған дұрыс, бірақ кейде оны қолмен жасауға тура келеді. Жарты сағатта бір адам өрттің 20 метрдей жиегін өшіре алады.
Өрт одан әрі таралмауы үшін оның қозғалу жолында топырақ жолақтары мен кең арықтар орналастырылған. Жолақтарда өсімдіктер мен жануды қамтамасыз ететін кез келген басқа материалдар болмауы керек. Өрт мұндай жолаққа жеткенде, ол тоқтайды.
Өрт сөндіру үшін келе жатқан өрт кеңінен қолданылады, бұл кезде қозғалатын өрт білігіне қарай басқа қарсы оқпан пайда болады. Осы екі білік түйіскен кезде оттың тарайтын жері қалмайды. Қарсы оқпанды ұйымдастырған кезде желдің бағытын және өрттің таралу бағытын ескеру қажет.
Өрт анықталған кезде:
- асықпаңыз және үрейленбеңіз;
- жағдайды талдау, эвакуациялау жолын анықтау, ол үшін жердегі биік нүктеге шығу немесе биік ағашқа шығу және айналаға мұқият қарау. Өрттің шекарасын, оның таралу бағыты мен шамамен жылдамдығын анықтау;
- өрттен баспана ірі көлдердің ортасында орналасқан жалаңаш аралдар мен таяз жерлерде, батпақты жерлердегі жалаңаш жерлерде, орман деңгейінен жоғары орналасқан жоталардың жартасты шыңдарында, мұздықтарда болуы керек;
- отты жел жағына (яғни желге бару), оның артына өту үшін отты бүйірден айналып өтуге тырысып, оттың таралуына перпендикуляр бағытта қалдыру керек.
Өрт кезіндегі тәртіп ережелері:
- айналаңыздағы ең үлкен аумақты жапырақтардан, шөптерден және бұтақтардан тазарту қажет;
- киімді мол ылғалдандыру қажет, ауыз бен мұрынды дымқыл мақта-дәке таңғышпен немесе сүлгімен жабу, барлық еріген киімдерді алып тастау;
- жанғыш және тұтанғыш жабдықтардан құтылу, мүмкіндігінше, киімдегі материалдың кептірілген жерлерін мезгіл-мезгіл ылғалдандыру;
- дымқыл топыраққа қазу;
- басын, аяқ-қолын, дененің ашық жерлерін кез келген жанбайтын материалмен орау, мүмкіндігінше сумен ылғалдандыру, бірақ өрт кезінде оны дереу алып тастау үшін өте тығыз емес.
Өрт кезіндегі жарақаттардың негізгі түрлері күйік және көмірқышқыл газымен улану болып табылады. Көмек көрсету кезінде, ең алдымен, зардап шеккендердің жанып жатқан киімдерін сөндіру, күйген бетке стерильді таңғыштарды қолдану қажет. Адамдар көміртегі тотығынан зардап шеккен болса, оларды қарқынды түтін аймақтарынан дереу алып тастаңыз және қажет болған жағдайда жасанды тыныс алдырыңыз.